1. Πολλοί δηλώνουν ότι ενώ βγήκαμε από τον μνημόνιο, οι δανειστές
εξακολουθούν να μας ελέγχουν και να μας εποπτεύουν. Η επικείμενη άφιξη
του κλιμακίου έχει σχέση με το γεγονός ότι ήμασταν σε μνημόνιο ή πρόκειται
για τακτική εποπτεία την οποία ασκεί η ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη της;
Καταρχάς πρέπει να τονίσουμε ότι η μνημονιακή περίοδος, όπως την είχαμε
γνωρίσει, δεν ισχύει πλέον. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν
εντατικές αξιολογήσεις κάθε τρεις μήνες, δεν θα υπάρχει επαναδιαπραγμάτευση
Μνημονίου και επιβολή νέων μνημονιακών προνοιών, ούτε θα υπάρχουν
προαπαιτούμενα για αποδέσμευση δόσεων. Βεβαίως, μέχρι να αποπληρωθεί
τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής στήριξης που έλαβε η Κύπρος, οι
εκπρόσωποι της ΕΕ/ΕΚΤ/ΔΝΤ θα εποπτεύουν μια σειρά από καίρια ζητήματα της
οικονομίας μας, στα πλαίσια ενός Προγράμματος Επιτήρησης, με στόχο τη
διασφάλιση της συνέχισης της σωστής οικονομικής διαχείρισης σε όλα τα
επίπεδα. Και αυτό είναι απόλυτα λογικό. Όταν κάποιος δανείζει €7.3 δις, θέλει
να διασφαλίσει ότι η χώρα που τα έλαβε θα είναι σε θέση να τα αποπληρώσει.
Σε αυτή την περίπτωση όμως, ο έλεγχος από τους Οργανισμούς θα διεξάγεται
σε εξαμηνιαία βάση, δεν θα προνοεί νέους όρους και δεν θα είναι εντατικός.
Παράλληλα, η Κύπρος υπόκειται και στις πρόνοιες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου
της ΕΕ που αφορά τον τακτικό έλεγχο των οικονομικών πολιτικών όλων των
κρατών-μελών, στα πλαίσια του οποίου η ΕΕ θα εκδίδει συστάσεις για όλο το
φάσμα της οικονομίας, όπως έκανε και στην προ- Μνημονιακή εποχή.
2. Οι τεχνοκράτες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τι θα εξετάσουν;
Οι τεχνοκράτες των Οργανισμών θα βρίσκονται σε αποστολή στην Κύπρο, στα
πλαίσια του Προγράμματος Επιτήρησης, μεταξύ 26-30 Σεπτεμβρίου, για να
πραγματοποιήσουν μια σειρά επαφών με αρμόδιους φορείς. Σε αυτά τα πλαίσια
θα αξιολογήσουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί για μια σειρά από θέματα, τα
οποία εξακολουθούν να θεωρούνται σημαντικά για τη διατήρηση της οικονομίας
μας στη σωστή πορεία. Τέτοιου είδους θέματα αφορούν ζητήματα εποπτείας,
αναδιαρθρώσεων και μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό μας
σύστημα, θέματα διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών σε δημοσιονομικό και
μακροοικονομικό επίπεδο και βεβαίως θέματα διαρθρωτικών αλλαγών, όπως η
αποκρατικοποίηση των τηλεπικοινωνιών μας, η εκ βάθρων μεταρρύθμιση του
δημόσιου τομέα, η πορεία εφαρμογής του γενικού συστήματος υγείας, η
αναπτυξιακή μας στρατηγική, η ενεργειακή μας πολιτική και η ουσιαστική
αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς.
3. Οι αριθμοί δείχνουν βελτίωση. Ωστόσο οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις
παραμένουν… ανεκπλήρωτοι στόχοι για την κυβέρνηση.
Χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις δεν θα μπορούσαμε ποτέ να διορθώσουμε τα
κακώς έχοντα στην οικονομία μας και να βελτιώσουμε τους οικονομικούς
δείκτες. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές.
Εφαρμόζεται ένα πιο αυστηρό σύστημα εποπτείας των τραπεζών, εγκρίθηκαν
νομοθετικά εργαλεία για αντιμετώπιση των μη-εξυπηρετούμενων δανείων,
εκσυγχρονίστηκε ο τρόπος διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και του
προϋπολογισμού και προωθήθηκε η ετοιμασία στρατηγικών σχεδίων με
ανώτατα όρια δαπανών για κάθε Υπουργείο. Έχουμε επανακτήσει την
αξιοπιστία της κυπριακής οικονομίας στις διεθνείς αγορές μέσω της συνετής
διαχείριση του δημόσιου χρέους, έχουμε εξορθολογήσει δημόσιες δαπάνες και
κοινωνικά επιδόματα, έχουμε ενοποιήσει φορολογικά Τμήματα, έχουμε
ενισχύσει τις διαδικασίες πάταξης της φοροδιαφυγής, έχουμε προωθήσει
κίνητρα για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και προσέλκυσης ξένων
επενδύσεων και έχουμε προωθήσει την κοινωνική μεταρρύθμιση της
διασφάλισης του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Και αυτά είναι μόνο η
αρχή. Έχουμε φυσικά αρκετό δρόμο για να «εκπληρώσουμε» και τους
υπόλοιπους στόχους, πρωτίστως για το συμφέρον της κοινωνίας και των
πολιτών. Η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας βρίσκεται ήδη ενώπιον της
Βουλής, η οποία έχει και τον τελικό λόγο, η αυτονόμηση των κρατικών
νοσηλευτηρίων βρίσκεται στα σκαριά με την ετοιμασία της νομοθετικής
πρότασης, ενώ έχει ήδη δοθεί η πολιτική κατεύθυνση για το σύστημα που θα
εφαρμοστεί στα πλαίσια του Γενικού Συστήματος Υγείας. Για εμένα βεβαίως η
μεγαλύτερη αλλαγή της κοινωνίας ξεκινά από μέσα μας. Και αφορά την αλλαγή
στην νοοτροπία μας και στον τρόπο σκέψης μας. Σε αυτό, έχουμε πολλή
δουλειά ακόμη για να απαλλαγούμε από λαϊκίστικες και αναξιόπιστες
προσεγγίσεις.
4. Ιδιωτικοποιήσεις. Αποτέλεσε στοίχημα για το ΥΠΟΙΚ την περίοδο του
μνημονίου. Τρία χρόνια μετά το αποτέλεσμα σίγουρα δεν είναι αυτό που
περιμένανε. Ευθύνες υπάρχουν;
Η αποκρατικοποίηση σημαντικών τομέων της οικονομίας μας δεν αποτέλεσε
μονάχα ένα μνημονιακό στοίχημα, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί το μεγάλο
διακύβευμα για την επιβίωση και τον εκσυγχρονισμό νευραλγικών κρατικών
οργανισμών σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Έχουν γίνει κάποια σημαντικά
βήματα μπροστά, όπως η παραχώρηση των εμπορικών δραστηριοτήτων του
Λιμανιού της Λεμεσού σε ξένους επενδυτές και η προώθηση διαδικασιών
αποκρατικοποίηση του κρατικού λαχείου, του ΧΑΚ και των κρατικών ακινήτων
στο Τρόοδος. Όσον αφορά τις τηλεπικοινωνίες μας, είμαστε οι «τελευταίοι των
μοϊκανών» στην Ευρώπη που διατηρούμε κρατικό τον τομέα αυτό. Υπενθυμίζω
ότι η Κυβέρνηση κατέθεσε στη Βουλή το νομοθετικό πακέτο για τη μετοχοποίηση
της ΑΤΗΚ, μέσω της δημιουργίας μιας νέας κρατικής εταιρείας, το οποίο
διασφάλιζε πλήρως τα δικαιώματα των εργαζομένων, και το οποίο
αναγκάστηκε να αποσύρει, στην απουσία πλειοψηφικής βουλευτικής
συναίνεσης. Συνεπώς, εάν πρέπει να αποδοθούν ευθύνες για την μη προώθηση
του θέματος, αυτές θα πρέπει να αναζητηθούν σε εκείνες τις πολιτικές
δυνάμεις, οι οποίες, ενώ υποστήριζαν ως θέμα αρχής την εξεύρεση ενός
στρατηγικού επενδυτή, την ίδια στιγμή ψήφισαν, εν γνώσει τους, μια
αντισυνταγματική πρόταση για αναβολή των αποκρατικοποιήσεων, για καθαρά
ψηφοθηρικούς λόγους.
5. Για την Cyta βλέπουμε ότι έχει αλλάξει η ρητορική και από ιδιωτικοποίηση,
τώρα ακούμε για στρατηγικούς επενδυτές. Μήπως η κυβέρνηση πρέπει να
πει mea culpa;
Mea culpa λέει συνήθως κάποιος όταν πράττει ή λέει κάτι, το οποίο στην πορεία
αποδεικνύεται λαθος. Αυτό δεν ισχύει στην προκειμένη περίπτωση. Η
Κυβέρνηση πάντοτε θεωρούσε ότι η αποκρατικοποίηση της ΑΤΗΚ θα πρέπει να
γίνει μέσω της εξεύρεσης ενός στρατηγικού επενδυτή, ο οποίος θα αυξήσει την
αποδοτικότητα του Οργανισμού σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον, θα
βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών στους πολίτες και θα εξαλείψει τις
όποιες κομματικές παρεμβάσεις που αποτελούν την εστία σκανδάλων. Δεν
τέθηκε όμως ποτέ θέμα για το ποσοστό που θα δοθεί στον στρατηγικό
επενδυτή. Με τα νέα δεδομένα όπως διαμορφώθηκαν με την απόσυρση των
νομοσχεδίων της μετοχοποίησης, η οποία αποτελεί και το πρώτο στάδιο για να
προσελκύσουμε στρατηγικούς επενδυτές, η Κυβέρνηση θα πρέπει να καταβάλει
κάθε δυνατή προσπάθεια για να βρεθεί μια συναινετική λύση με τις πολιτικές
δυνάμεις που υποστηρίζουν την εξεύρεση ενός στρατηγικού επενδυτή, στα
πλαίσια ενδεχομένως της παραχώρησης ενός μειοψηφικού πακέτου μετοχών
προς τον επενδυτή, καθώς και με την παραχώρηση της διαχείρισης. Πιστεύω
ακράδαντα ότι μια τέτοια προσέγγιση είναι σαφώς καλύτερη για το συμφέρον
του ίδιου του Οργανισμού και της οικονομίας, παρά η παραμονή του
Οργανισμού στο υφιστάμενο κρατικό καθεστώς.
6. Το δημόσιο χρέος εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από 100% του ΑΕΠ. Ο
δανεισμός μας από τις αγορές παραμένει σχετικά υψηλός. Μπροστά μας
έχουμε και σημαντικά δάνεια αρκετά από τα οποία είναι με χαμηλότερο
επιτόκιο όπως πχ το Ρωσικό, που πρέπει να αποπληρωθούν. Πως θα τα
καταφέρουμε;
Η ορθολογιστική διαχείριση του δημόσιου χρέους τα τελευταία 3 χρόνια μας
οδηγεί στη μείωση του χρέους σε βιώσιμα επίπεδα, με στόχο κάτω από το 100%
του ΑΕΠ μέχρι το 2018. Πέρα από το ρωσικό δάνειο, η Κύπρος θα πρέπει να
αποπληρώσει το ποσό των €950εκ. προς το ΔΝΤ, μεταξύ των ετών 2017 και
2025, ενώ η αποπληρωμή του μεγάλου ποσού των €6.25δις προς τον ΕΜΣ θα
γίνει μεταξύ 2025 και 2031. Για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις
υποχρεώσεις μας, η Κυβέρνηση έχει προχωρήσει με επιτυχία τα τελευταία
χρόνια στην αντικατάσταση ακριβού δανεισμού με πιο φτηνό, αλλά και στην
εξομάλυνση των λήξεων του δημόσιου χρέους, μέσω της εξόδου μας στις
διεθνείς αγορές 4 φορές από το 2014 και μέσω της επαναγοράς υφιστάμενων
ομολόγων στην εγχώρια αγορά, τα οποία είχαν πολύ υψηλά επιτόκια. Η συνετή
διαχείριση του δημόσιου χρέους, μας έχει οδηγήσει στη δημιουργία διαθέσιμης
ρευστότητας ύψους πέραν του €1.5δις. Επίσης, η Κυβέρνηση έχει προνοήσει να
μην υπάρχουν σημαντικές ανάγκες αναχρηματοδότησης ληξιπρόθεσμου χρέους
για τα επόμενα 2-3 χρόνια, μέχρι να ανακάμψει πλήρως η οικονομία. Όλα αυτά
είχαν ως αποτέλεσμα να ακολουθήσει μια σειρά αναβαθμίσεων απο τους
διεθνείς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι εξακολουθούν να διατηρούν την
προοπτική της Κύπρου σε σταθερό ή θετικό ορίζοντα, δημιουργώντας τις
συνθήκες για αναβάθμιση των κρατικών μας ομολόγων σε επενδυτική βαθμίδα.
Εάν συνεχιστεί αυτή η συνετή οικονομική διαχείριση, η Κύπρος θα είναι σε θέση
να ικανοποιήσει οποιεσδήποτε υποχρεώσεις της για αναχρηματοδότηση
δημόσιου χρέους και αποπληρωμής των δανείων της, εγκαίρως και με επιτυχία,
για την επόμενη δεκαετία.