Κατά την ιστορική επίσκεψή του στην Κύπρο, ο Ρώσος Πρόεδρος Μεντβέντεφ αναφέρθηκε στην πρότασή του για ένα νέο Σύμφωνο Ευρωπαϊκής Ασφάλειας, το οποίο θα διατηρεί την ειρήνη στις σημερινές πολιτικές συνθήκες στο μεταψυχροπολεμικό κόσμο και με βάση το οποίο, κανένας διεθνής οργανισμός (βλ. ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΑΣΕ) δε θα έχει το μονοπώλιο στον τομέα της ασφάλειας. Ο Πρόεδρος Χριστόφιας εμφανίστηκε ως ένθερμος υποστηρικτής της ρωσικής πρότασης, επαναβεβαιώνοντας τη θετική εκτίμηση της Κυπριακής Δημοκρατίας προς αυτή και δηλώνοντας πως είναι ορθό και αναγκαίο να ανακηρυχθεί η Ρωσία ως στρατηγικός εταίρος της ΕΕ.
Για να μπορέσουμε να κρίνουμε την τοποθέτηση του Προέδρου Χριστόφια, πρέπει να την αξιολογήσουμε υπό το πρίσμα των πιο κάτω:
Πρώτον, η ΕΕ δεν έχει ακόμη τοποθετεί δημόσια αναφορικά με τη ρωσική πρόταση, κυρίως λόγω του ότι οι θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών σε θέματα ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, βασίζονται πάντα στα ετερόκλητα εθνικά συμφέροντά τους. Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος της ΕΕ, δεν μπορεί να δεσμεύεται, εκ των προτέρων, χωρίς να διαβουλεύεται με τους εταίρους της στην ΕΕ για καίρια ευρωπαϊκά ζητήματα και μάλιστα χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα δικά της εθνικά συμφέροντα.
Δεύτερον, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος δήλωσε ότι αρκετές ευρωπαϊκές χώρες προσέγγισαν τη ρωσική πρόταση με ενδιαφέρον. Σε αυτό το πλαίσιο πιθανότατα να εντάσσεται και η επικείμενη συνάντηση στην πόλη Ντοβίλ, μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας και Ρωσίας, στην οποία ο Γάλλος Πρόεδρος θα εισηγηθεί μια νέα πρόταση συνεργασίας μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας.
Όμως, ακόμη και ενόψει αυτής της εξέλιξης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα: (α) οι συγκεκριμένες χώρες εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για τη ρωσική πρόταση αλλά δε δήλωσαν ότι τη στηρίζουν απόλυτα, (β) στη συνάντηση θα συζητηθεί η πρόταση του Πρόεδρου Σαρκοζί και όχι η ρωσική, και (γ) ο γαλλο-γερμανικός άξονας, λόγω εθνικών συμφερόντων, ανέκαθεν τασσόταν ενάντια στην περαιτέρω εμβάθυνση των σχέσεων ΕΕ – ΝΑΤΟ – ΗΠΑ και συνεπώς βλέπει με θετικό μάτι τη σύσφιξη των σχέσεων ΕΕ – Ρωσίας ιδιαίτερα σε θέματα άμυνας και ασφάλειας.
Τρίτον και σημαντικότερο, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η διαδικασία διαμόρφωσης ενός νέου δόγματος αντίληψης του ΝΑΤΟ κατά την οποία συζητείται και η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας. Εάν η Κύπρος επιθυμεί να διαφυλάξει τα εθνικά της συμφέροντα και να προωθήσει τις θέσεις της, έχει υποχρέωση να συμμετάσχει στις διαδικασίες οικοδόμησης της αμυντικής συνεργασίας της ΕΕ και να υποβάλει αίτηση για ένταξή της στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη.
Είναι γνωστό ότι το κυπριακό πρόβλημα αποτελεί ακανθώδες ζήτημα για τις σχέσεις ΕΕ-ΝΑΤΟ καθώς από τη μια, η Κύπρος αντιτίθεται στην ένταξη της Τουρκίας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας και από την άλλη, η Τουρκία θέτει βέτο στη συμμετοχή της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Είναι όμως επίσης γνωστό ότι ΕΕ, ΝΑΤΟ και ΗΠΑ δεν προτίθενται να αφήσουν την αναβάθμιση της αμυντικής συνεργασίας Τουρκίας – ΕΕ όμηρο του κυπριακού, με τις όποιες συνέπειες ενδεχομένως αυτό να συνεπάγεται για την Κύπρο. Ενδεικτικές ως προς τούτο είναι οι πρόσφατες δηλώσεις του ΓΓ του ΝΑΤΟ, ο οποίος προτείνει την υπογραφή συμφωνίας ασφάλειας μεταξύ ΕΕ – Τουρκίας, καθώς και οι δηλώσεις της Γερμανίδας Καγκελαρίου ότι η Γερμανία πρέπει να διαδραματίσει ρόλο στην επίλυση των διαφορών Κύπρου και Τουρκίας καθώς «είναι σημαντικό για τη συνεργασία της ΕΕ με το ΝΑΤΟ σε θέματα ασφάλειας».
Εν κατακλείδι, ο Πρόεδρος Χριστόφιας οφείλει, αντί να ταυτίζεται απόλυτα με τα ρωσικά συμφέροντα, να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Κύπρου με την ενεργή εμπλοκή της στη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ μακριά από ιδεοληψίες. Σε αυτό διευκολύνεται τόσο από το γεγονός ότι η Ρωσία συμμετέχει ήδη στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, όσο και από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ευνοούν μια πιο στενή συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Σάβια Ορφανίδου
Γραμματέας Τύπου και Επικοινωνίας της ΟΝΕ
Μέλος Πολιτικού Γραφείου ΔΗΣΥ