Η μεγάλη αποχή των πολιτών στις προηγούμενες πολιτειακές εκλογές, αλλά και οι φόβοι που εκφράζονται για ακόμη μεγαλύτερη αποχή στις επόμενες εκλογές, είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την τεράστια απαξίωση που υπάρχει ανάμεσα στους πολίτες για την αποτελεσματικότητα των θεσμών στην Κύπρο, και ιδιαίτερα του πολιτικού συστήματος. Μια απαξίωση που εντάθηκε τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, η οποία μετεξελίχθηκε σε μια μεγάλη κρίση θεσμών και αξιών.
Μέσα σε αυτό το κλίμα της απαξίωσης, το μεγάλο διακύβευμα για όλα τα πολιτικά κόμματα είναι να καταφέρουν να επανακτήσουν την αξιοπιστία τους και να κερδίσουν ξανά την εμπιστοσύνη των πολιτών. Σε αυτή την προσπάθεια, η άσκηση αυτοκριτικής και η υποβολή εποικοδομητικών προτάσεων για τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, θα πρέπει να είναι η βάση πάνω στην οποία θα κτιστεί μια νέα πολιτική κουλτούρα.
Υπό αυτό το πρίσμα, η θέσπιση της οριζόντιας ψηφοφορίας, δηλαδή, η ευχέρεια του πολίτη να ψηφίζει ελεύθερα αυτούς που θεωρεί άξιους υποψηφίους, ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης, καθίσταται πλέον αδήριτη ανάγκη. Μια ανάγκη που δημιουργεί προϋποθέσεις για τον καθολικό εκσυγχρονισμό του εκλογικού συστήματος του τόπου.
Για χάρη της ιστορίας, σημειώνεται ότι η συζήτηση γύρω από την καθιέρωση της οριζόντιας ψηφοφορίας, δεν είναι καινούργια, καθώς ο Δημοκρατικός Συναγερμός έχει, προ δεκαετίας, διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη του θέματος. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, υπέβαλε ολοκληρωμένη πρόταση για εκσυγχρονισμό του εκλογικού νόμου, η οποία, μεταξύ άλλων, προωθούσε την καθιέρωση βουλευτών επικρατείας μέσω οριζόντιας ψηφοφορίας.
Κανείς φυσικά δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι τα πολιτικά κόμματα και η πολυφωνία, είναι θεμελιώδες κομμάτι της δημοκρατίας και κανείς δεν πρέπει να στοχεύει στην αποδυνάμωση του ρόλου που αυτά διαδραματίζουν στην πολιτική ζωή του τόπου. Όμως είναι πλέον εμφανές, όπως υποδηλώνεται και από τα ψηλά ποσοστά αποχής, πως μια μεγάλη μερίδα των πολιτών δεν είναι δέσμια των κομματικών ιδεολογιών και ούτε παραμένει πιστή σε κομματικές ταυτότητες. Άλλωστε, δεν είναι λίγοι αυτοί που δηλώνουν ότι εάν είχαν τη δυνατότητα να επιλέγουν πρόσωπα από οποιοδήποτε κόμμα, τότε θα προσέρχονταν στις κάλπες.
Η οριζόντια ψηφοφορία αποτελεί ένα προοδευτικό μέτρο που θεμελιώνει την ελευθερία έκφρασης των πολιτών. Δίνει την ευχέρεια στον πολίτη να επιλέξει τους πιο ικανούς από κάθε κόμμα, δημιουργώντας ένα πιο δυνατό, αποτελεσματικό και αντιπροσωπευτικό νομοθετικό σώμα. Δίνει την ευχέρεια σε ανεξάρτητους υποψηφίους να διεκδικήσουν με αξιώσεις μια βουλευτική έδρα. Δίνει την ευχέρεια στον πολίτη να ξεφύγει από κομματικά στεγανά και κατεστημένα.
Η τεράστια απήχηση που βρίσκει η οριζόντια ψηφοφορία στην κοινωνία των πολιτών, και όχι μόνο, σε συνδυασμό με την εμφανή απαξίωση των πολιτών προς τα κόμματα, τα οποία θεωρεί εστίες διαφθοράς, εξυπηρέτησης συμφερόντων και διαπλοκής, θα πρέπει να απασχολήσουν σοβαρά όλα τα πολιτικά κόμματα. Η προώθηση της οριζόντιας ψηφοφορίας μπορεί να γίνει μέσω της καθιέρωσης συγκεκριμένου αριθμού βουλευτών επικρατείας, χωρίς απαραίτητα την αύξηση των βουλευτικών εδρών, διατηρώντας παράλληλα και το αναλογικό σύστημα που ισχύει σήμερα για εκλογή υποψηφίων για τις βουλευτικές έδρες σε κάθε επαρχία.
Παράλληλα με την οριζόντια ψηφοφορία, θα πρέπει να προωθηθεί και το θέμα του ασυμβίβαστου των Βουλευτών, δηλαδή η απαγόρευση συγκεκριμένων επαγγελμάτων, τα οποία έρχονται σε σύγκρουση με τις αρμοδιότητες και την εκτέλεση των καθηκόντων των Βουλευτών. Αυτό πρέπει να προωθηθεί για σκοπούς διασφάλισης της διαφάνειας και αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων.
Έχω έντονα την πεποίθηση ότι στην Κύπρο πρέπει να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα, να εκσυγχρονιζόμαστε και να συμπορευόμαστε με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η προώθηση της οριζόντιας ψηφοφορίας, αλλά και του ασυμβίβαστου, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για συζήτηση, με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική και πολιτική συναίνεση. Εναπόκειται στις πολιτικές δυνάμεις του τόπου να αφουγκραστούν τα μηνύματα της κοινωνίας των πολιτών και να τολμήσουν ριζικές και διαθρωτικές αλλαγές για τον εκσυγχρονισμό του πολιτικού μας συστήματος και της δημοκρατικής λειτουργίας του εκλογικού μας νόμου.
Σάβια Ορφανίδου
Οικονομολόγος – Μέλος Πολιτικού Γραφείου
ΔΗΣΥ