Συνέντευξη στο Γιώργο Χρυσάνθου για Εφημερίδα “ΑΛΗΘΕΙΑ” 1 Ιανουαρίου, 2016
1. Σε λίγους μήνες η χώρα μας βγαίνει από το μνημόνιο. Τι σημαίνει πρακτικά για την οικονομία;
Η έξοδος από το Μνημόνιο πρακτικά σημαίνει ότι θα απεξαρτητοποιηθούμε από τη χρηματοδοτική στήριξη της Τρόικας, καθώς έχουμε ήδη μπει σε τροχιά ανάπτυξης, έχουμε δημιουργήσει πρωτογενή πλεονάσματα, έχουμε θέσει το δημόσιο μας χρέος σε βιώσιμα επίπεδα και έχουμε σταθεροποιήσει τις συστημικές μας τράπεζες. Μετά από μια σειρά θετικών αξιολογήσεων της Τρόικας και αναβαθμίσεων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, η απόδοση των κυπριακών ομολόγων μειώθηκε κατακόρυφα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τις τρεις εξόδους της Κύπρου στις διεθνείς αγορές και την εμπράκτως απόδειξη ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Συνεπώς η Κύπρος μπορεί πλέον να χρηματοδοτεί τις ανάγκες της από διεθνή δανεισμό, χωρίς προϋποθέσεις και προαπαιτούμενα από την Τρόικα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τερματίζεται η πορεία των μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα σε δύσκολους τομείς, ούτε σημαίνει ότι θα γυρίσουμε πίσω σε πρακτικές μιας άλλης εποχής που μας οδήγησαν στην καταστροφή. Η πορεία για εκσυγχρονισμό και αλλαγή είναι για μας ανεπιστρεπτί.
2. Υπάρχει κίνδυνος εκτροχιασμού της κυπριακής οικονομίας μετά την έξοδο από το μνημόνιο;
Θα υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος εκτροχιασμού, εάν δεν παραμείνουμε σταθεροί σε αυτή τη συνετή οικονομική πολιτική. Υπάρχει γενική παραδοχή ότι ευθύνες για το που οδηγήθηκε η οικονομία αλλά και οι θεσμοί μας τα τελευταία χρόνια, έχουμε όλοι, είτε ως πολιτικό σύστημα, είτε ως οργανωμένα σύνολα, είτε ως κοινωνία. Για δεκαετίες δεν είχαμε ούτε την τόλμη ούτε τη βούληση να κάνουμε εκείνες τις τομές που θα εκσυγχρόνιζαν το κοινωνικό-οικονομικό μας σύστημα, φοβούμενοι πάντα το πολιτικό και άλλο κόστος. Αναγκαστήκαμε όμως, στην πιο κρίσιμη καμπή της κυπριακής οικονομίας, να επιδείξουμε την αποφασιστικότητα και το θάρρος που απαιτείτο για να σώσουμε την χώρα μας. Και το πετύχαμε, μέσα από μια συλλογική προσπάθεια, με θυσίες και κόπο, μα πάνω από όλα με αξιοπρέπεια. Είμαι πολύ περήφανη για τους Κύπριους για τον τρόπο που συλλογικά αντιμετωπίσαμε την κρίση. Και θα είμαι ακόμη πιο περήφανη εάν καταφέρουμε να αποβάλλουμε τελείως από το DNA μας αυτά τα σύνδρομα λαϊκισμού και αναχρονιστικών νοοτροπιών που μας εμποδίζουν να δείξουμε τι πραγματικά μπορούμε να πετύχουμε ως χώρα.
3. Σχεδόν τρία χρόνια μετά από τα γεγονότα του 2013. Υπάρχει κάτι που βλέπεις εκ των υστέρων ότι έπρεπε να κάνουμε, αλλά δεν το κάναμε;
Πιστεύω ότι κάναμε ότι χρειαζόταν για να αποφύγουμε τα χειρότερα και να σώσουμε την οικονομία μας. Πιστεύω όμως ότι είναι καιρός να δώσουμε περισσότερη έμφαση στην πραγματική οικονομία και στους πολίτες που ακόμη υποφέρουν. Μπορεί αρκετοί τομείς της οικονομίας μας όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία και οι υπηρεσίες μας να έχουν ανακάμψει, συνεισφέρονταν στη δημιουργία θετικών ρυθμών ανάπτυξης για πρώτη φορά μετά από 4 χρόνια, αλλά η αλήθεια είναι ότι η θετική αλλαγή δεν έχει ακόμη αγγίξει όλα τα νοικοκυριά. Ο μόνος τρόπος για να αναχαιτιστεί η πολύ υψηλή ανεργία, να αντιμετωπιστεί η «γάγγραινα» των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να «ανασάνουν» οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μας, είναι η συνέχιση της πορείας των μεταρρυθμίσεων με ακόμη περισσότερη βούληση και τόλμη. Πρέπει να μειώσουμε ουσιαστικά τη γραφειοκρατία και τις περίπλοκες διαδικασίες μας. Πρέπει να ενισχύσουμε την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και φρέσκου χρήματος στην αγορά. Πρέπει να διευκολύνουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά την ίδια ώρα να εκσυγχρονίσουμε το δημόσιο μας τομέα. Πρέπει να επενδύσουμε ακόμη περισσότερο στο μορφωμένο ανθρώπινο μας δυναμικό και στο κοινωνικό μας κράτος. Είμαστε στο σωστό δρόμο αλλά ακόμη είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν.
4. Για το θέμα των αποκρατικοποιήσεων τώρα. Να αρχίσω με μια ερώτηση για την οποία ακούσαμε πολλές διαφορετικές απόψεις. Οι αποκρατικοποιήσεις είναι φιλοσοφία της κυβέρνησης ή ανάγκη για να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά το κράτος;
Πάγια φιλοσοφία μας είναι ότι τασσόμαστε κατά της κρατικής παρέμβασης σε τομείς όπου ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να ανταποκριθεί πιο αποτελεσματικά και ευέλικτα, χωρίς βεβαίως να δαιμονοποιούμε τις δυνατότητες του δημόσιου τομέα. Ο ρόλος του κράτους στη σύγχρονη εποχή, και με βάση ευρωπαϊκές επιταγές, δεν είναι αυτός του επιχειρηματία, αλλά ρόλος εποπτικός, ο οποίος με αυστηρότητα και αποτελεσματικότητα θα αποτρέπει φαινόμενα ιδιωτικού μονοπωλίου και αισχροκέρδειας. Συνεπώς, οι αποκρατικοποιήσεις, τουλάχιστον σε συγκεκριμένους τομείς, θα έπρεπε να προωθηθούν ανεξαρτήτως εάν περιλαμβάνονταν ή όχι στο Μνημόνιο. Κύριος στόχος των αποκρατικοποιήσεων είναι η προσέλκυση νέων τεχνολογιών και υπηρεσιών, οι οποίες θα αυξήσουν την αποδοτικότητα και την ανταγωνιστικότητα ενός οργανισμού, θα βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών στους πολίτες και θα εξαλείψουν τις όποιες κομματικές παρεμβάσεις που αποτελούν εστία πολλών σκανδάλων. Επιπρόσθετα, η αποκρατικοποίηση ενός οργανισμού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, με στόχο την αναβάθμιση υποδομών και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Βεβαίως να τονίσουμε ότι ο κάθε τομέας και η κάθε διαδικασία θα πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά, καθώς είναι πολλοί οι παράγοντες που συνεισφέρουν σε μια επιτυχημένη ή αποτυχημένη διαδικασία αποκρατικοποίησης, όπως π.χ., οι διαφανείς διαδικασίες μέσω ανοικτών διαγωνισμών, η ύπαρξη και ενίσχυση εποπτικών αρχών, και η σωστή διαχείριση της όλης διαδικασίας από εγνωσμένου κύρους εμπειρογνώμονες.
5. Τι ακριβώς επιδιώκει η κυβέρνηση στη διαδικασία αποκρατικοποίησης της CYTA; Πως θα λειτουργήσει δηλαδή αν όλα κυλίσουν βάσει του σχεδίου;
Οφείλω να πω ότι στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, όλα τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν προχωρήσει σε αποκρατικοποιήσεις, πλην της Κύπρου και του Λουξεμβούργου. Αυτό από μόνο του καταδεικνύει ότι οφείλουμε άμεσα να εκσυγχρονιστούμε σε αυτό τον νευραλγικό τομέα της οικονομίας. Στόχος της Κυβέρνησης είναι καταρχάς η δημιουργία μιας νέας εταιρείας ΣΥΤΑ ιδιωτικού δικαίου με 100% μέτοχο το κράτος, στην οποία θα μεταφερθούν όλα τα ενεργητικά στοιχεία της ΣΥΤΑ που αφορούν άμεσα τις τηλεπικοινωνίες, ενώ θα παραμείνει και η ΑΤΗΚ ως δημόσιος οργανισμός. Το στάδιο αυτό δεν σημαίνει αποκρατικοποίηση, αλλά μετοχοποίηση του οργανισμού, και αποτελεί το πρώτο στάδιο εκσυγχρονισμού του οργανισμού σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Στην συνέχεια θα ακολουθήσει η διαδικασία εξεύρεσης στρατηγικού επενδυτή. Παράλληλα, να θυμίσουμε ότι εδώ και πολλούς μήνες διεξάγεται ένας εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ Κυβέρνησης και συντεχνιών, με στόχο τη διασφάλιση όλων των δικαιωμάτων και ωφελημάτων των εργαζομένων, σε επίπεδο μισθών, συντάξεων, προοπτικής ανέλιξης, μονιμότητας και συλλογικών συμβάσεων, κάτι που αντικατοπτρίζεται σε νομοσχέδιο που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο.
6. Η δημιουργία εταιρίας ιδιωτικού δικαίου στη CYTA είναι προαπαιτούμενο των δανειστών. Αν τα κόμματα μπλοκάρουν την διαδικασία στη Βουλή ποιες θα είναι οι συνέπειες;
Το έχω πει και στο παρελθόν. Μέσα από την εφαρμογή του Μνημονίου με πολλές θυσίες, έχουμε ως κράτος κτίσει ξανά από την αρχή την αξιοπιστία μας, και θα ήταν πραγματικά πολύ λυπηρό τώρα που φτάνουμε στο τέλος να μην έχουμε «καθαρή» έξοδο από το Μνημόνιο γιατί δεν θα εκπληρώσουμε ένα από τα προαπαιτούμενα. Επιπρόσθετα, ως γνωστό, χωρίς την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων δεν θα μπορέσουμε να πάρουμε και την τελευταία δόση από την Τρόικα, ύψους περίπου €400εκ., με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα για τους υπολογισμούς μας. Πάνω από όλα όμως, η μη έγκριση του εν λόγω νομοσχεδίου θα είναι ζημιά για τον ίδιο τον οργανισμό και τους εργαζομένους του, καθώς είναι κοινώς αποδεκτό ότι χρειάζεται εκσυγχρονισμό. Εξάλλου, επαναλαμβάνω, αυτό το στάδιο δεν συνιστά αποκρατικοποίηση, αλλά μετοχοποίηση του οργανισμού με 100% ιδιοκτησία από το κράτος, κάτι που ήταν άλλωστε και αίτημα του ίδιου του οργανισμού πριν χρόνια.
7. Σε ότι αφορά τώρα την ΑΗΚ. Τελικά αυτό που επιδιώκει η κυβέρνηση για την επόμενη μέρα στην Αρχή Ηλεκτρισμού, είναι αποκρατικοποίηση ή όχι;
Η Κυβέρνηση έχει πρόσφατα δηλώσει ευθαρσώς ότι δεν τίθεται πλέον θέμα αποκρατικοποίησης της ΑΗΚ. Το περιβάλλον της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ διαφορετικό από αυτό των τηλεπικοινωνιών, καθώς η ΑΗΚ είναι ουσιαστικά μονοπώλιο και εκκρεμεί και μια σειρά από πολύ νευραλγικές αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για τον εν λόγω τομέα. Έτσι και αλλιώς εξαρχής το θέμα της αποκρατικοποίησης της ΑΗΚ ήταν ένα ενδεχόμενο, η τελική απόφαση του οποίου θα βασιζόταν σε μελέτη που θα γινόταν για το θέμα, η οποία κατέδειξε ότι αυτό που απαιτείται να γίνει άμεσα για την αποτελεσματική διαχείριση του οργανισμού, είναι ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός των δραστηριοτήτων της ΑΗΚ.