- Γιατί ο απλός πολίτης θα πρέπει να «πανηγυρίσει» επειδή ο προϋπολογισμός του 2018 είναι ισοσκελισμένος και αναπτυξιακός; Αυτός που δεν μπορεί να πληρώσει το δάνειο του, θα πει: «Ε και;»
Αναγνωρίζεται εντός και εκτός Κύπρου η υπεύθυνη και συνετή οικονομική διαχείριση που οδηγεί τα τελευταία χρόνια την κυπριακή οικονομία σε ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, από τους μεγαλύτερους στην ΕΕ (αναμένεται γύρω στο 3.7% για το 2017). Αυτό πρακτικά για τους πολίτες σημαίνει μια σειρά δεδομένων. Η ανάπτυξη προέρχεται από τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας μας, η οποία οδηγεί στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Το γεγονός ότι στην Κύπρο, με βάση πρόσφατα στοιχεία, παρουσιάζεται η μεγαλύτερη, σε όλη την ΕΕ, μείωση της ανεργία στο 10.3%, δεν οφείλεται στο ότι οι άνεργοι μεταναστεύουν, αλλά στο ότι δημιουργούνται νέες θέσεις απασχόλησης. Η ανάπτυξη ενισχύει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Κύπρου (11% του οποίου απωλέσαμε κατά την περίοδο της μεγάλης ύφεσης, 2009-2014), αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών και τον κύκλο εργασιών των κυπριακών επιχειρήσεων, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τη δυνατότητα αποπληρωμής των χρεών.
Επιπρόσθετα, στην πράξη οι πολίτες δεν επιβαρύνονται με επιπλέον φόρους και συνεπώς δεν βλέπουν τα διαθέσιμα εισοδήματα τους να μειώνονται. Από την άλλη, η δημιουργία πλεονασμάτων (€430εκ πρωτογενές πλεόνασμα τους πρώτους 9 μήνες του 2017 – το μεγαλύτερο στην ιστορία της Κύπρου) έχει δώσει ήδη την ευχέρεια στην Κυβέρνηση να προχωρήσει σε κατάργηση ενός μεγάλου αριθμού φόρων και αποκοπών, καθώς και να ενισχύσει περαιτέρω τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.
Κανείς βεβαίως δεν μηδενίζει τις προκλήσεις και τις υπαρκτές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα κυπριακά νοικοκυριά, καθώς και τις θυσίες που έχουν γίνει από τους πολίτες. Η προοπτική της περαιτέρω ανάπτυξης όμως είναι αυτή που μπορεί να δώσει λύσεις σε αυτά τα προβλήματα. Και η ανάπτυξη περνά μέσα από την πιο πάνω συνετή και σοβαρή οικονομική διαχείριση.
- Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε μιλήσει για τους αριθμούς που ευημερούν και τους ανθρώπους που δυστυχούν. Όταν ακόμα έχουμε υψηλά ποσοστά ανεργίας και πολίτες που τα εισοδήματα τους, τούς τοποθετούν κάτω από το όριο της φτώχειας, πως μπορούν να πείσουν οι στατιστικές;
Υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι οι αριθμοί δημιουργούνται από μόνοι τους και είναι «ουρανοκατέβατοι», χωρίς καμία διασύνδεση με το τι γίνεται στην πραγματική οικονομία. Είναι όμως σημαντικό να γίνει αντιληπτό ότι οι οικονομικοί δείκτες δεν είναι απλώς αριθμοί, αλλά η αποτύπωση της κατάστασης της πραγματικής οικονομίας τη δεδομένη χρονική στιγμή. Κανείς δεν μπορεί να «ξεγελάσει» τους αριθμούς. Όταν η πραγματική οικονομία είναι σε ύφεση, οι αριθμοί είναι αρνητικοί – όπως το 2013. Όταν η οικονομία παρουσιάζει ρυθμούς ανάπτυξης, οι αριθμοί είναι θετικοί – όπως είναι σήμερα.
Αναντίλεκτα υπάρχει ακόμη υψηλή ανεργία, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους, όπως υπάρχει ακόμη ένα σημαντικό ποσοστό των συμπολιτών μας που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Αλλά πως μπορεί κάποιος να αγνοήσει το γεγονός ότι κάποτε η ανεργία είχε φτάσει το 17%, ή πως το ποσοστό κάτω από το όριο της φτώχειας ήταν ακόμη πιο ψηλό; Η ορθολογιστική αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης πρέπει πάντα να γίνεται συγκριτικά: που ήμασταν τα δύσκολα χρόνια της κρίσης, που είμαστε τώρα και που θέλουμε να φτάσουμε και πως.
- Πόσο αξιόπιστες είναι οι αξιολογήσεις των διαφόρων διεθνών οίκων και τι πραγματικά σημαίνουν οι αναβαθμίσεις τους, όταν δεν μπορούμε να δανειστούμε όπως οι υπόλοιπες χώρες;
Οι αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας μιας χώρας γίνονται από ανεξάρτητους φορείς και λαμβάνουν υπόψη μια σειρά παραγόντων όλου του φάσματος της οικονομίας, συνεπώς θεωρούνται αξιόπιστες.
Λόγω των εξαιρετικών επιδόσεων της κυπριακής οικονομίας, η Κύπρος τα τελευταία χρόνια έχει αναβαθμιστεί από όλους τους οίκους αξιολόγησης και έχει προχωρήσει σε 5 διεθνείς εκδόσεις ομολόγων. Σύμφωνα με τους Standard & Poors, η Κύπρος απέχει μόλις μια βαθμίδα (BB+) από την επενδυτική, ενώ έχει αξιολογηθεί με θετικό ορίζοντα, σημάδι πως δεν απέχουμε και πολύ από την επενδυτική βαθμίδα. Αυτές είναι οι αναβαθμίσεις που προσελκύουν τους ξένους επενδυτές.
Την ίδια ώρα, αυτές οι αναβαθμίσεις οδήγησαν στη μείωση της απόδοσης του κυπριακού ομολόγου κάτω από το 2%, με αποτέλεσμα να μπορούμε να αντικαταστήσουμε ακριβότερο δανεισμό με πιο φτηνό, όπως έγινε στην περίπτωση της πρόωρης αποπληρωμής χρέους προς το ΔΝΤ και προς την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Η σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους σημαίνει ότι αυτό καθίσταται βιώσιμο καθώς μειώνεται, για πρώτη φορά από το 2013, κάτω από το 100%. Σημαίνει ότι το κόστος δανεισμού στον φορολογούμενο πολίτη έχει μειωθεί ακόμη περισσότερο, καθώς μειώνονται οι τόκοι των δανείων. Κυριότερα σημαίνει ότι οι εξοικονομήσεις πόρων από τους τόκους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ θα μπορούν να διατεθούν για την ενίσχυση μεγάλων αναπτυξιακών έργων.
- Νομίζετε πως έχει εκλείψει κάθε κίνδυνος να βρεθούμε σε κατάσταση που θα μας οδηγήσει σε νέες περιπέτειες και νέο μνημόνιο;
Μια ορθολογιστική ανάλυση της παρούσας κατάστασης και των δεδομένων της οικονομίας ως έχουν σήμερα, θεωρώ ότι αποκλείει την πιθανότητα για νέο Μνημόνιο. Η συνετή διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, η εφαρμογή περαιτέρω μεταρρυθμίσεων και η συνέχιση της δραστικής αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αποτελούν τα εχέγγυα για την περαιτέρω αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας μας. Οι πολίτες όμως θα πρέπει να αντιληφθούν ότι αυτό ισχύει πάντα με μια προϋπόθεση. Ότι θα συνεχιστεί αυτό το μονοπάτι της ανοδικής πορείας χωρίς παρεκκλίσεις και πισωγυρίσματα σε κακές πρακτικές του παρελθόντος. Μακριά από λαϊκισμούς και συνθήματα.
- Είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στήριξε και στηρίζει την κυπριακή οικονομία, ιδιαίτερα στη δύσκολη οικονομική εποχή. Με ποια χρηματοδοτικά εργαλεία στηρίζει τον ιδιωτικό τομέα μας;
Η ΕΤΕπ στήριξε τον ιδιωτικό τομέα της Κύπρου στα πολύ δύσκολα χρόνια της κρίσης, όπου η πρόσβαση σε δανεισμό από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ήταν σχεδόν αδύνατη. Από το 2014 μέχρι και σήμερα, η ΕΤΕπ παρέχει δάνεια με ευνοϊκούς όρους (χαμηλότοκα και μακροπρόθεσμα) λόγω της κρατικής εγγύησης (ύψους €750εκ), σε δέκα κυπριακές τράπεζες, οι οποίες δανείζουν στον ιδιωτικό τομέα με εξίσου ευνοϊκούς όρους. Το Σχέδιο αυτό διαφαίνεται να έχει μεγάλη επιτυχία, καθώς έχουν επωφεληθεί από το Σχέδιο, μέχρι σήμερα, πέραν των 200 εταιρειών, προωθώντας πέρα των 300 αναπτυξιακών επενδύσεων. Επιπρόσθετα, η Κυπριακή Δημοκρατία ίδρυσε το 2013 το Ταμείο Επιχειρηματικότητας, με χρηματοδότηση της ΕΤΕπ, το οποίο βασίζεται σε μηχανισμό επιμερισμού κινδύνου και το οποίο σε συνεργασία με δύο κυπριακές τράπεζες, χρηματοδοτεί μικρότερες επιχειρήσεις, ενώ στην ίδια βάση του εν λόγω μηχανισμού και των υψηλότερου ρίσκου καινοτόμων επενδύσεων προωθείται και το InnovFin SME Guarantee Facility, το οποίο αντλεί πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων. Παράλληλα, η ΕΤΕπ εργάζεται ήδη για την προώθηση χρηματοδοτικού εργαλείου για την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης στα νοικοκυριά.
Κατά την ίδια περίοδο δεν πρέπει να παραβλέπεται η χρηματοδότη από την ΕΤΕπ των νέων πανεπιστημιακών και ερευνητικών υποδομών ύψους €162εκ του Πανεπιστημίου Κύπρου, η πρόσφατη χρηματοδότηση ύψους €35εκ στις ερευνητικές και άλλες υποδομές του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής, καθώς και η παραχώρηση δανείου ύψους €200εκ για χρηματοδότηση των έργων και προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
*Οι απόψεις που εκφράζονται είναι καθαρά προσωπικές