Η μετά- Μνημονιακή Εποχή

Στις 7 Μαρτίου του 2016 το Eurogroup έδωσε το πράσινο φως στην Κύπρο για την έξοδο της από το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής («Μνημόνιο»). Παράλληλα, τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και το ΔΝΤ, έδωσαν συγχαρητήρια στον Κυπριακό λαό και στην Κυβέρνηση για την εντυπωσιακή ανάκαμψη της οικονομίας στα τρία χρόνια του Μνημονίου, επισημαίνοντας ότι η Κύπρος μπορεί πλέον να χρηματοδοτεί η ίδια τις ανάγκες της, καθώς έχει επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας από το 2015.

Η Μμνημονιακή περίοδος, όπως την γνωρίσαμε όλοι μας εδώ και τρία χρόνια, έληξε και επίσημα στις 31 Μαρτίου 2016. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν πλέον τεχνοκρατικές αξιολογήσεις από τα κλιμάκια της Τρόικας (ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ) κάθε τρεις μήνες, δεν θα υπάρχει σκληρή επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου και επιβολή νέων μνημονιακών προνοιών, ούτε βεβαίως θα υπάρχουν προαπαιτούμενα για αποδέσμευση της επόμενης δόσης. Η Κύπρος δεν επιθυμεί, αλλά κυριότερα, δεν χρειάζεται τη συνέχιση της σε Μνημόνιο, καθώς δεν έχει ανάγκη κανένα από τα τρία βασικά κριτήρια για ένταξη της σε αυτό: (1) χρηματοδότηση μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων – η Κύπρος ήδη από το 2014 έχει πρωτογενή πλεονάσματα γύρω στο 2% του ΑΕΠ, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για μικρό δημοσιονομικό πλεόνασμα για το 2016, (2) αναχρηματοδότηση ληξιπρόθεσμου χρέους – η Κύπρος μπορεί να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της από τις διεθνείς αγορές, καθώς το έπραξε ήδη επιτυχώς τρεις φορές, (3) ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών – οι συστημικές μας τράπεζες είναι αρκούντως ανακεφαλαιοποιημένες μέσω ιδίους πόρους, ξένων κεφαλαίων και κρατικής ενίσχυσης.

Η έξοδος μας από το Μνημόνιο δεν σημαίνει αυτόματα και έξοδο μας από την κρίση, καθώς ο δρόμος της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων που χρειάζεται το σύστημα μας είναι μακρύς και δύσκολος. Για αυτό το λόγο, η Κύπρος θα βρίσκεται κάτω από επιτήρηση και στη μετά – Μνημονιακή εποχή, χωρίς βεβαίως μνημονιακές πρόνοιες και προαπαιτούμενα. Συγκεκριμένα, η Κύπρος θα υπόκειται στις πρόνοιες του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου της ΕΕ που αφορά τον έλεγχο των οικονομικών πολιτικών όλων των κρατών-μελών, στα πλαίσια του οποίου η Ε. Επιτροπή θα εκδίδει συστάσεις, όπως έκανε και στην προ- Μνημονιακή εποχή. Παράλληλα, θα υπάρχει έλεγχος για τυχόν ύπαρξη μακροοικονομικών ανισορροπιών, καθώς και του Προυπολογισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τη δυνατότητα εισηγήσεων από την Επιτροπή. Τέλος, όλες οι χώρες που εξέρχονται από Μνημόνιο, τίθονται αυτόματα κάτω από το λεγόμενο “Post Programme Surveillance”, μέχρι να αποπληρωθεί τουλάχιστον το 75% του δανείου προς τον ΕΜΣ. Ο έλεγχος θα διεξάγεται σε εξαμηνιαία βάση και δεν θα προνοεί νέους όρους, αλλά θα βασίζεται σε υφιστάμενους όρους του Μνημονίου.

Το Μνημόνιο μας τέλειωσε αλλά το χρέος βεβαίως μένει. Η Κύπρος έχει δανειστεί από τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ συνολικά ποσό ύψους €7.3δις από τα €10δις της δανειακής σύμβασης. Η αποπληρωμή του ποσού των €950εκ. προς το ΔΝΤ θα γίνει μεταξύ των ετών 2017 και 2025, ενώ η αποπληρωμή του μεγάλου ποσού των €6.25δις προς τον ΕΜΣ θα ξεκινήσει από το 2025 με ολοκλήρωση το 2031. Η Κυβέρνηση έχει προχωρήσει με σύνεση και ορθολογισμό τους σχεδιασμούς της για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, δημιουργώντας ένα μαξιλαράκι διαθέσιμης ρευστότητας ύψους πέραν του €1δις. Επιπρόσθετα, για σκοπούς σωστής διαχείρισης, έχει προνοήσει ούτως ώστε να μην υπάρχουν σημαντικές ανάγκες αναχρηματοδότησης ληξιπρόθεσμου χρέους για τα επόμενα 2-3 χρόνια, μέχρι να ανακάμψει πλήρως η οικονομία. Ως εκ τούτου, εάν συνεχιστεί η συνετή οικονομική διαχείριση, η Κύπρος θα είναι σε θέση να ικανοποιήσει οποιεσδήποτε υποχρεώσεις της για αναχρηματοδότηση δημόσιου χρέους και αποπληρωμής των δανείων της, εγκαίρως και με επιτυχία, για την επόμενη δεκαετία.

Το Μνημόνιο είναι όντως παρελθόν. Σήμερα, τρία χρόνια μετά από εκείνα τα τραγικά γεγονότα του Μαρτίου του 2013, αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε αυτούς που ήταν στο κέντρο των εξελίξεων, στο Οικονομικό Επιτελείο του Υπουργείου Οικονομικών, για τη δουλειά, τις ατέλειωτες ώρες και το πείσμα για καλύτερες μέρες. Και είμαι πραγματικά πολύ περήφανη που ανήκω και εγώ σε αυτό το ανθρώπινο δυναμικό που αγωνίστηκε τα τελευταία χρόνια για την επιβίωση του τόπου μας.