Χρηματοοικονομικός Αναλφαβητισμός και Κύπρος
Το πρόβλημα του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού είναι παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο είναι υπαρκτό σε μεγάλη εμβέλεια και στη χώρα μας. Αυτό μας έχει καταδείξει, όχι μόνο η εμπειρία από την οικονομική κρίση που κορυφώθηκε το 2013, αλλά και πανεπιστημιακές μελέτες που έχουν διεξαχθεί από την Ακαδημαϊκή Κοινότητα, και ιδιαίτερα από το ΤΕΠΑΚ και τον Δρ Παναγιώτη Ανδρέου, ο οποίος εδώ και χρόνια πρωτοστατεί στην ανάγκη αντιμετώπισης του θέματος.
Βάσει των ευρημάτων της τρίτης έρευνας που έχει διεξαχθεί από τον Δρ Παναγιώτη Ανδρέου τον Μάιο του 2021, επιβεβαιώνεται ότι μόνο 4 στους 10 ερωτηθέντες κατέχουν βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεξιότητες που άπτονται θεμάτων όπως ο ανατοκισμός, ο πληθωρισμός, η σχέση απόδοσης-ρίσκου και η διασπορά επενδυτικού ρίσκου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι περίπου το 36% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αδυνατούν να καλύψουν από μόνοι τους μια έκτακτη οικονομική ανάγκη της τάξης των €800, αδυναμία που γίνεται ακόμη πιο έντονη ανάμεσα στα χρηματοοικονομικά αναλφάβητα άτομα. Με άλλα λόγια, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός συμβάλει στην πιο συνετή διαχείριση των χρημάτων, με στόχο την αποφυγή δυσάρεστων οικονομικών καταστάσεων που μπορεί να θέσουν ένα άτομο σε κίνδυνο και κοινωνικό αποκλεισμό. Πιο έντονο το πρόβλημα εντοπίζεται ανάμεσα στους νέους, οι οποίοι δεν λαμβάνουν επαρκή χρηματοοικονομική μόρφωση στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, για αυτό και σημαντική ήταν η εισαγωγή του μαθήματος της «Χρηματοοικονομικής Παιδείας» στο Πανεπιστήμιο Κύπρου από τον Σεπτέμβρη του 2020.
Παράλληλα, προηγούμενες μελέτες του ΤΕΠΑΚ κατέδειξαν ότι τα χρηματοοικονομικά αναλφάβητα άτομα έχουν πολύ χαμηλότερη πιθανότητα να χρησιμοποιήσουν ψηφιακά μέσα. Συνεπώς προκύπτει και η ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση του ψηφιακού χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού (digital financial illiteracy), ο οποίος δημιουργεί πολλαπλούς κινδύνους για την μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική ευημερία των πολιτών αλλά και της οικονομίας ευρύτερα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, πριν περίπου ενάμιση χρόνο κατέθεσα εισήγηση εκ μέρους του Δημοκρατικού Συναγερμού ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας για την ανάγκη θέσπισης Εθνικής Στρατηγικής για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Αποτέλεσμα της εισήγησης ήταν η σύσταση της Επιτροπής για τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας, η οποία συντονίζεται από την Κεντρική Τράπεζα και αποτελείται από το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Παιδείας, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το ΤΕΠΑΚ. Η Επιτροπή εργάζεται συστηματικά από τότε και έχει ήδη παράξει σημαντικό έργο, σε διαβούλευση με άλλους αρμόδιους φορείς, με στόχο την υποβολή μιας ολοκληρωμένης Στρατηγικής με πρακτικές εισηγήσεις ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για έγκριση τις επόμενες βδομάδες.
Τον τελευταίο χρόνο έχει διεξαχθεί μια σειρά από εκδηλώσεις και σεμινάρια από οργανωμένα σύνολα και φορείς με στόχο την καλλιέργεια κουλτούρας για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό στην Κύπρο, τα οποία θα κορυφωθούν την ερχόμενη βδομάδα (21-27 Μαρτίου), η οποία έχει καθοριστεί από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης ως «Global Money Week». Όπως έχει δηλώσει πριν λίγους μήνες ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, ο οποίος στήριξε εξαρχής το όλο εγχείρημα, «ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της Εθνικής Στρατηγικής είναι η ενεργός συμμετοχή της Πολιτείας και των τοπικών Αρχών, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών και δημόσιων οργανισμών», εκφράζοντας παράλληλα την βεβαιότητά του ότι «κράτος και ιδιωτικοί ενδιαφερόμενοι φορείς συμμερίζονται την πεποίθηση ότι η επένδυση στον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό είναι μια επένδυση σε υγιές οικονομικό μέλλον για τη χώρα και τους ανθρώπους της. Είναι πλέον καιρός η Κύπρος να κάνει το τολμηρό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση».
Αναμένουμε λοιπόν ότι σύντομα η Κυβέρνηση αλλά και γενικότερα η Πολιτεία θα αγκαλιάσει την Εθνική Στρατηγική για τον Χρηματοοικονομικό Αναλφαβητισμό και θα προχωρήσει τάχιστα με την υλοποίηση της. Γιατί καλό είναι να αναλογιστούμε κάποτε όλοι μας πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας και η παγκόσμια αλλά και η εθνική οικονομική ιστορία, εάν η πλειοψηφία των πολιτών αντιλαμβανόταν τι είναι το επιτόκιο, διάβαζαν τα μικρά γράμματα στα συμβόλαια και ήξεραν να διαχειρίζονται το ιδιωτικό τους χρέος.
Σάβια Ορφανίδου
Βουλεύτρια ΔΗΣΥ
Μέλος Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών